کارشناسی مهندسی پزشکی

دانشگاه ها برای دوره کارشناسی مهندسی پزشکی تا سال 1395 در چهار گرایش بیوالکتریک، بیومکانیک،بیومتریال و بالینی دانشجو می پذیرفتند، اما بر اساس مصوبه 95/02/05 کمیسیون برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات وفناوری، تمام دانشگاه های پذیرنده دانشجوی مهندسی پزشکی، موظف به پذیرش دانشجو بصورت بدون گرایش شدند تا تمامی دانشجویان دوره کارشناسی مهندسی پزشکی نسبت به تمامی علوم مهندسی تسلط کافی داشته باشند. بر این اساس دانشجویان ورودی مهر 95 و به بعد تمامی دانشگاه ها، دانش نامه کارشناسی مهندسی پزشکی (بدون ذکر گرایش) دریافت خواهند کرد.

البته دانشجویان دوره کارشناسی مهندسی پزشکی پس از سپری کردن دروس هر چهار زمینه تخصصی بیوالکتریک، بیومکانیک، بیومتریال، بالینی، می توانند 18 واحد مربوط به دروس تخصصی از بین کل واحد های درسی دوره کارشناسی را بر اساس علاقه خود به یکی از زمینه های تخصصی، از بین دروس اختیاری انتخاب کنند، تا تخصص لازم برای کار و ادامه تحصیل در آن زمینه تخصصی را داشته باشند.

بهار 1399

جهت آشنایی با دروس، به قسمت چارت و سرفصل دروس مراجعه فرمایید.

دانش آموخته رشته مهندسی پزشکی را مهندس پزشک گویند که با بکار گیری علوم مهندسی (برق ، مکانیک ، مواد ، شیمی ، کامپیوتر و … ) اقدام به مدلسازی ارگان ها و عملکرد آنها و همچنین طراحی، ساخت، نگهداری و آموزش کاربری تجهیزات و ملزومات پزشکی می کند، تا نیاز کادر پزشکی به تجهیزات و ملزومات پزشکی در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریها رفع شود.

برخلاف تصور عموم مردم، مهندس پزشک دخالت مستقیم در تشخیص و درمان بیماران ندارد !

• مهندس پزشک فردی است که در ابتدایی ترین فعالیت، با دانش مهندسی خود و اطلاعات پایه ای پزشکی ، ساختار و رفتار درون بدن انسان را با قوانین فیزیکی معادلسازی می کند(اصطلاحا مدل سازی می کند)، این کار برای کمک به انجام کارهای تحقیقاتی بر روی مدل انسان ، بجای خود انسان صورت می گیرد.
• در ادامه، برای اندازه گیری کمیت های فیزیکی بدن که مورد نیاز پزشکان است، راه حلی پیدا کرده و تجهیزات مورد نیاز را طراحی و تولید می کند. بنابر این، پزشکان به وسیله این تجهیزات، قادر به تشخیص مطمئن خواهند بود.
• در صورتی که کادر پزشکی، با دارو قادر به درمان کامل بیمار نباشد و نیاز به اعمال حالتی از انرژی فیزیکی (مثلا شوک در احیای قلبی) باشد، این وظیفه مهندس پزشک است که تجهیزات مورد نیاز این کار را طراحی و تولید کرده و در اختیار کادر پزشکی قرار دهد.
• و در مراحل بالاتر، عضوی از بدن بیمار را بصورت مصنوعی طراحی و تولید می کند.
• در تمامی مراحل تشخیص و درمان، تجهیزاتی جانبی جهت تامین محیط مناسب مورد نیاز است که آن هم توسط مهندس پزشک طراحی و تولید می شود.(مثلا چراغهای معاینه)
• و در نهایت، به دلیل نیاز به آموزش کاربری تجهیزات، همه آنها توسط مهندس پزشک تحویل کادر درمانی می شود که در مراکز بزرگی مانند بیمارستانها، یک مهندس پزشک، مسئول نگهداری و مراقبت از این تجهیزات می باشد، که در صورت نیاز به تعمیر و تنظیمات مجدد (کالیبراسیون)، توسط مهندس پزشک متخصص آن انجام می شود.

دانشجویان مقطع کارشناسی مهندسی پزشکی می توانند با در نظر گرفتن علایق، شرایط زندگی(مالی)، جایگاه اجتماعی شغل مورد نظر و جایگاه مالی مورد نظر، یکی از جایگاه های شغلی زیر را انتخاب کنند تا در طول مدت کسب علم و دانش در دانشگاه ، مهارتهای لازم برای آن شغل را به دست آورند.

1. کارشناس و مسئول تجهیزات پزشکی

در تمامی بیمارستان ها، واحدی بنام واحد تجهیزات پزشکی وجود دارد که حداقل یک مهندس پزشک مشغول به کار است.

مهندس پزشک در این جایگاه ، موظف به تامین تجهیزات و ملزومات با کیفیت از شرکت ها، آموزش کاربری دستگاه ها به کاربران، نگهداری دوره ای تجهیزات، تعمیرات ابتدایی تجهیزات، ارتباط مداوم با شرکت ها جهت دریافت خدمات تعمیر و نگهداری و کارهایی از این قبیل می باشد.

2. تولید تجهیزات و ملزومات پزشکی

در تولید تجهیزات و ملزومات پزشکی، مهندس پزشک میتواند خود مدیر مجموعه باشد و یا در قسمتهای مدیریت تولید، تحقیق و توسعه (R&D)، مسئولیت فنی، مشغول به کار شود.

3. ارائه کننده خدمات فنی و مهندسی در قالب تعمیر و نگهداری و کالیبراسیون

خدمات فنی و مهندسی شامل “نگهداری و مراقبت دوره ای” ، “تعمیر و سرویس” ، “کالیبراسیون” ، “کنترل کیفی” می باشد.  معمولا بجز کنترل کیفی، بقیه موارد تحت عنوان “خدمات پس از فروش” ارائه می شود و معمولا خود تولید کننده یا وارد کننده یا نماینده قانونی تجهیز، ارائه کننده این خدمات می باشند. در مقابل، کنترل کیفی تجهیزات مختلف پزشکی بصورت شرکتی مجزا و زیر نظر مراجع زیربط ارائه خدمات می کند.

مهندس پزشک میتواند به عنوان “مدیر” یا “فرد اجرائی” در یکی از این مجموعه ها فعالیت کند، که برای ارائه این خدمات میبایست دانش و مهارت فنی بالا داشته باشد.

4. مسئول فنی تجهیزات و ملزومات پزشکی شرکت ها یا مراکز پزشکی

مهندس پزشک می تواند پس از طی دوره های تخصصی مسئول فنی که توسط “انجمن صنفی متخصصین تجهیزات پزشکی کشور” برگزار میشود، در یکی از مراکز درمانی یا شرکتهای تولیدی، واردات یا توزیعی به عنوان مسئول فنی مشغول به کار شود.

مسئول فنی در هر نوع مجموعه ای موظف به نظارت علمی و فنی بر فرآیند های تولید، تامین، توزیع، انبارش، و نگهداشت تجهیزات پزشکی بوده و رابط بین “اداره کل تجهیزات پزشکی کشور” و آن مجموعه به حساب می آید، که مسئولیت هرگونه کار اداری آن مجموعه، در “اداره کل تجهیزات پزشکی کشور” و نظارت بر اجرای قوانین اداره کل، در آن مجموعه را بر عهده دارد.

5. بازرگانی تجهیزات و ملزومات پزشکی در قالب واردات، توزیع، پخش

تجهیزات و ملزومات پزشکی از تولید تا مصرف، بسته به نوع محصول، نیازمند حضور شرکتهای واردکننده، توزیع کننده، و اصناف(مغازه) می باشد که مهندس پزشک می تواند با راه اندازی یکی از این کسب و کارها مشغول به کار شود و یا به عنوان مدیر یا کارشناس فروش یا کارشناس علمی، در یکی از این کسب و کارها بصورت کارمندی مشغول به کار شود.

مهندس پزشک در این جایگاه، از توانمندی بازاریابی و روابط عمومی و تجارت، بیشتر از توان علمی و فنی خود استفاده می کند تا بتواند مشتریان بیشتر و درنتیجه سود و درآمد بیشتر داشته باشد.

در دوره کارشناسی، برای رسیدن به دو هدف  1) ادامه تحصیل و 2) ورود به بازار کار تخصصی ، نیاز به موارد زیر می باشد:

• کسب علوم پایه مهندسی برق، الکترونیک، مکانیک، شیمی، کامپیوتر، همچنین آناتومی، فیزیولوژی، کنزیولوژی و بیوشیمی (در دانشگاه)
• توان تحلیل و بیان مسائل زیستی و پزشکی با دانش مهندسی خود و همچنین تحلیل و بیان طراحی و عملکرد تجهیزات پزشکی بر اساس علوم پایه. (در پروژه پایانی، این توانایی محک زده می شود. نکته: در دوره کارشناسی، توان طراحی تجهیزات هایتک، فراتر از انتظار است)
• توانایی استفاده از نرم افزار های تخصصی بر اساس زمینه مطالعاتی خود (در دانشگاه یا شرکت در دوره های تخصصی فرادانشگاهی)
• شناخت محیط بیمارستان و انواع تجهیزات پزشکی (در طول دوره کارآموزی در بیمارستان یا شرکت در دوره های تخصصی فرادانشگاهی)
• مهارت فنی در زمینه مورد علاقه (شرکت در در دوره های تخصصی فرادانشگاهی)

واحد های درسی و سرفصل دروس کارشناسی مهندسی پزشکی در این مقطع تحصیلی، صرفا توسط وزارت علوم و در قالب “برنامه درسی دوره کارشناسی مهندسی پزشکی” از طریق وبسایت این وزارت خانه اطلاع رسانی می شود.

طبق آخرین نسخه بازنگری شده در تاریخ 95/02/05، برنامه درسی دوره کارشناسی مهندسی پزشکی به صورت زیر می باشد.

بهار 1399

متاسفانه امروزه در دانشگاه ها فقط علوم و دانش مورد نیاز برای اهداف آموزش داده می شود و مهارتهای کاربردی آموخته نمی شود. لذا برای ورود به بازار کار، ضروری است در کنار مطالعه علمی و دقیق درس ها، خود به دنبال یادگیری مهارتهای کاربردی و مورد علاقه در حیطه رشته تحصیلی تان بروید، ما در این قسمت سعی داریم شما را با مهمترین مهارت ها آشنا، و برای کسب آنها راهنمایی کنیم.

• رزومه و زندگینامه نویسی
• پژوهش ، ایده ، اختراع و تجاری سازی
• مقاله نویسی
• زبان انگلیسی
• شناخت بیمارستان و تجهیزات (کارآموزی)
• مهارت فنی
• نرم افزارهای تخصصی

پژوهش:

پژوهش یا تحقیق یک روند هوشمندانه، هوشیارانه، خلاقانه و سامان مند برای یافت، بازگویی و بازنگری پدیده‌ها، رخدادها، رفتارها و انگاشته‌ها است. پژوهش همچنین برای استفاده از پدیده‌های موجود برای دست یافتن به راهکارهای عملی و فناوری‌ها به‌کار می‌رود. به‌طور معمول پژوهشگر نتایج پژوهش خود را در مجله‌های علمی ارائه می‌دهد.

ایده:(Ideas)

ایده در حقیقت یک تصور ذهنی است. شاید بتوان ایده دادن را اولین گام برای حل یک مشکل یا برآورده کردن یک نیاز دانست. به عبارت دیگر ایده ساده‌ترین راه حلی است که انسان در برابر یک مسئله یا نیاز به آن فکر می‌کند. هر چند می‌توان یک ایده را بسط داد و پیچیده کرد.

اختراع:(Invention)

اختراع نمود فیزیکی از ایک ایده است. (در حقیقت ایجاد یک محصول جدیدی که پیش از آن وجود نداشته است.) به موجب اختراع نو و جدید، فرد مخترع می تواند جهت ثبت و ایجاد مالکیت در محصول ساخته شده، با مراجعه به مراجع ذی ربط پروانه ثبت اختراع (گواهی ثبت اختراع) دریافت نماید. این پروانه مالکیت آن اختراع را به مدت معینی (طولانی مدت) به فرد مخترع می دهد تا سایر افراد و شرکت ها بدون حق اجازه وی اقدام به تولید نمونه از آن را نداشته باشند.

تجاری سازی:

به‌ عنوان یک مفهوم جامع، تجاری‌سازی شامل مجموعه ای از فعالیت‌ها می‌شود که قادر به کسب ایده‌های تجاری‌سازی فناوری، به مرحله رشد رساندن آن‌ها، توسعه فناوری تحقیق یافته تحقیقاتی، ساخت نمونه اولیه با استفاده از فناوری‌های توسعه‌یافته، توسعه فرایند جدید یا بهینه‌سازی فرایندهای موجود عرضه محصول به بازار، ایجاد موقعیت فروش و ایجاد زیرساخت‌های جدید است.

مقالات علمی نشان دهنده علاقه دانشجو به انجام کار تحقیقاتی و میزان جدیت وی در انجام آن می باشد.

به تجربه ثابت شده است که دانشجویانی که دارای مقاالت علمی هستند، شانس بالاتری برای دریافت پذیرش در مقاطع بالای تحصیلی به ویژه در مقطع دکترا دارند. به همین دلیل داشتن مقاله علمی هم به دانشجویان کارشناسی و هم به دانشجویان کارشناسی ارشد توصیه میشود، اما دانشگاهها از دانشجویان کارشناسی ارشد انتظار بیشتری برای داشتن مقاله دارند، به همین دلیل چنانچه دانشجوی کارشناسی ارشد هستید و قصد ادامه تحصیل در مقطع دکترا را دارید، در چاپ مقالات علمی کوشش جدی نمایید.

مقالات علمی معمولا در کنفرانس ها و ژورنال ها چاپ میشوند که از نظر اعتبار تمام آن ها یکسان نیستند و کیفیت مقالاتی که در آنها چاپ می شود بسیار متفاوت است. توجه داشته باشید که وقتی برای ادامه تحصیل در دانشگاههای خارج از کشور اقدام میکنید، کسی معمولا مقالات شما را نخواهد خواند، بلکه تعداد مقالات شما و اعتبار جایی که مقالات شما در آن چاپ شده است، معیار ارزشیابی خواهد بود. بنابراین سعی کنید که مقالات خود را به کنفرانسها و ژورنالهایی که از نظر کیفی در سطح بالاتری قرار دارند ارسال نمایید.

در دوره کارشناسی نوشتن مقاله برای دانشجویان ضروری نیست اما داشتن آن خیلی مفید است.

در رشته مهندسی پزشکی، در تمامی مراحل تحصیل در دوره تحصیلات تکمیلی و همچنین برای موفقیت در بازار کار و تحقیقات (اکثر منابع علمی و مراجع استاندارد به زبان انگلیسی می باشد)، نیاز شدیدی به مسلط بودن بر زبان انگلیسی وجود دارد؛ به طوری که در دوره کارشناسی ارشد، کسی که نتواند یک متن انگلیسی را بخواند با یک فرد بیسواد فرقی نخواهد داشت (در مقطع کارشناسی ارشد می بایست مقالات بسیاری جهت انتخاب موضوع مناسب برای پایان نامه ،مطالعه شود که معملا به زبان انگلیسی می باشند) و در پی این مشکل زمان زیادی را از دست خواهد داد.

در دوره کارشناسی مهندسی پزشکی، واحدی بنام “کارورزی” ارائه می شود که تحت عنوان کارورزی یا کارآموزی و با معرفی واحد “ارتباط با صنعت” دانشگاه، به مراکز درمانی یا بعضی شرکت های مربوطه، می توانید این واحد را سپری و نسبت به مراکز درمانی و تجهیزات پزشکی شناخت پیدا کنید.(توصیه ما برای این دوره، حضور در بیمارستان ها می باشد)

هر دانشجوی مهندسی پزشکی میبایست نسبت به محیط درمانی و روند کارهای تشخیصی و درمانی اطلاعات کامل داشته باشد (به دلیل حجم بالای خدمات ارائه شده در بیمارستان، میزان کسب اطلاعات در این نوع مرکز درمانی می تواند بیشتر باشد) تا بتواند نسبت به نیاز های مهندسی کادر پزشکی، مطلع و در جهت رفع آنها تلاش کند. همچنین برای داشتن ایده و ابتکار جهت رفع این نیاز ها، باید از کاربرد، عملکرد و مکانیسم انواع تجهیزات پزشکی و قطعات و تجهیزات بکار رفته در آنها، آشنایی و اطلاعات خوبی داشته باشد.

با داشتن مهارتهای فنی برقی، الکترونیکی، مکانیکی و توانایی تحلیل عملکرد و عیب یابی تجهیزات پزشکی، شما یکی از توانایی های کسب درآمد در بازار تجهیزات پزشکی را به دست آورده اید و می توانید برای ارائه خدمات فنی زیر نظر شرکتهای مجاز، اقدام نمایید.

این در صورتی است که برای ورود به بازار ارائه خدمات فنی و مهندسی مانند کالیبراسیون یا کنترل کیفی، علاوه بر داشتن مهارتهای فوق، نیازمند دانش کافی در زمینه مهندسی پزشکی نیز هستید، در این صورت می توانید زیر نظر شرکتهای مجاز و یا با کسب مجوز ها لازم، اقدام به ارائه خدمات نمایید.

از آنجایی که مهندسی پزشکی از علوم مختلف مهندسی برق، الکترونیک، مکانیک، مواد، کامپیوتر و … بهره می جوید، تمامی نرم افزار های مورد استفاده در این رشته ها، در رشته مهندسی پزشکی نیز بر اساس زمینه مطالعاتی کاربرد دارند.

پرکاربرد ترین نرم افزار ها به تفکیک زمینه های مطالعاتی بصورت زیر می باشد:

• بیوالکتریک:
• AVR ، Pspice ، proteus ، Orcad ، Matlab ، LabView ، Arduino و …
• بیومکانیک:
• SolidWorks , Catia , mimics , open sim , Ansys , Abaqus و …
• بیومتریال:
•  Ansys , Abaqus و …